Televizyonu açıyorsunuz; bir gürültü, bir cayırtı, kavgalar, çekişmeler, gergin suratlar, itici karakterler ekranı kaplayıveriyor. Her kanalda boy gösteren yerli dizilerden biri odayı dolduruvermiş bakıyorsunuz. Kuşkusuz kaliteli diziler de var arada kaynayan; ancak genelde reyting uğruna, müşteri çeksin diye bol cayırtı koparılan dizilerden piyasada bol miktarda mevcut… Kurtlar Vadisi’yle başlayan vurdulu kırdılı süreç başka mafya dizileriyle devam ederken, şimdilerde aile dizileri bile kavgadan, gürültüden, entrikadan geçilmiyor. Maksat belli, çıkarılan gürültüye müşteri yani izleyici toplamak ve reytingleri yükselterek reklam pastasından aldığı dilimi büyütmek… Zira “Çok izlenen program” sıfatı kazandırılan programların yapımcıları, yıllık 3 milyar lirayı bulan reklam pastasının çoğunda söz sahibi oluyor. Yerli diziler nasıl kurtulur? Yerli diziler nasıl hale yola gelir? sorusunun cevabı üzerinde birlikte düşünelim…
Reyting öyle hafife alınacak bir konu değil… Bol cayırtılı fakat içinde fikir kırıntısı bile olmayan tartışma programlarının da, absürt haberlerin de, kalitesiz magazin yayınlarının da, Biri Bizi Gözetliyor gibi seviyesizliklerin, evlenme, boşanma, gelin-kaynana zırıltısı programlarının da tek sorumlusu o… Reyting!..
Ekranda ne yaparsan yap, reytingin yüksekte ise kralsın… Televizyon dünyasında gerisine pek bakılmaz; çünkü reyting eşittir para demek…
Yerli diziler nasıl kurtulur?
Reytingin endişe verici sonuçlarından biri de toplumsal yapıyı kötü yönde etkilemesi. Yapımcı Osman Sınav’ın “Reyting ölçümlerinde seçilen denekler, Türkiye ortalamasını ve yaşama kültürümüzü yansıtmıyor. Sosyal ve kültürel kriterler ne?. Bu açıklanmalı. Bizim yaşam kodlarımızı taşımayan yapımlar nedeniyle 5 yıl içinde değerlerimizin değişmiş olmasından korkuyorum” sözleri, bu endişeleri doğrular nitelikte…
Görünürde bir aile hikâyesinin anlatıldığı, ama alt metinde bireysel öyküyü yaşamanın olmazsa olmaz haline getirildiği yapımlar… Aşkın her şeye değer olduğu, aşk için her şeyi yapmanın mubah olduğu önermesinin adeta dayatıldığı, tecavüzün bir furya halinde bir çok diziyi işgal ettiği, aile içi ihanetin ana temalardan biri haline geldiği, marjinal sınırların zorlandığı bir garip yayın ortamı… Bunların hepsi, salt reyting kaygısıyla izah edilebilir mi?